Coöperatie 2019-04-17

Op WOENSDAG 17 APRIL organiseerde de Coöperatie Ouderen in Regie i.o. een informatieavond over nieuwe ontwikkelingen en inzichten m.b.t. wonen/leven/zorg van senioren in Boxtel.

Met 76 aanwezigen, inclusief wethouders en beleidsmedewerkers van de gemeente Boxtel, vertegenwoordigers van politieke partijen, seniorenorganisaties, de Woonstichting en (thuis)zorgaanbieders, kon de bijeenkomst op een ruime belangstelling rekenen.

Tinie Kardol, hoogleraar Active Aging aan de Vrije Universiteit van Brussel en schrijver van het boek ‘Oud worden is niet voor watjes’ , gaf een inleiding met als titel: ‘Boxtel, een leeftijdsvriendelijke gemeente?’

Vervolgens presenteerde Jac Nouwens namen de (tijdelijke) werkgroep ‘woonwensen’ de presentatie ‘een fijn leven voor senioren’ over recente landelijk en Boxtelse onderzoeksgegevens.

Na de pauze volgde een gesprek met de aanwezigen over de betekenis van de inzichten voor Boxtel en de uitdagingen voor een integraal seniorenbeleid in de komende jaren.

Enkele hoofdpunten uit de inleiding van Tinie Kardol

Vergrijzing nader bezien:

Laag geboortecijfer & toename levensverwachting.

Het geboortecijfer in Nederland en West-Europa is nu 1,6; was ca. 30 jaar geleden ruim 3.Toename levensverwachting (voor iemand deze eeuw geboren wordt is dat 100 – 103 jaar). In de volgende eeuw kan dat volgens wetenschappers oplopen tot 150 of zelfs 175 jaar.

Afname potentiële mantelzorg. We moeten binnen afzienbare tijd rekening houden met een teruggang van 30% in de mantelzorg. 40% van de ouderen in Nederland is bereid anderen te helpen; 60% niet. Die 40% is het hoogste in de wereld.
Toename ouderen met aandoeningen.
Sociaal economische verandering (25% van de ouderen heeft een (betrekkelijk) laag inkomen)

Sociaal demografische veranderingen (Woon-en leefbehoeften: model groepswonen neemt toe; dit is een goede (noodzakelijke) ontwikkeling mede i.v.m. de sociale veiligheid. Infrastructuur: Gemeente indelen met herkennings- en oriëntatiepunten. Bij inrichting publieke ruimte rekening houden met ouderen: rustbanken, openbare toiletten, e.a.)

Immateriële behoeften (Behoefte aan participatie, Respect , Communicatie en informatie, zeggenschap.
Materiele behoeften.

Ouderenzorg

We hebben te maken met een afbraak verzorgingshuizen (instituties). In de jaren 60: veel instituten en grote families. Dilemma: het ‘instituut’ wordt beperkter nu de familie in aantal terugloopt.

In Nederland nu 250.000 dementerenden; over ca. 20 jaar dubbel zoveel. Momenteel verblijft 1/5 mensen met dementie in een verpleeghuis. In toekomst kunnen 9 van de 10 dementerenden niet naar een verpleeghuis en zijn aangewezen op hun eigen milieu.

Leeftijdsvriendelijk gemeentelijk beleid houdt rekening met:

Adequate huisvesting
Voldoende vervoersmogelijkheden
Adequate publieke ruimten
Respect ontvangen en betrokken worden
Adequate informatie en communicatie
Sociale participatie (zorgzame buurten)
Maatschappelijke participatie
Adequate zorg- en welzijnsvoorzieningen

Samenvatting uit presentatie ‘een fijn leven voor senioren’ door Jac Nouwens.

Slagvaardig Ouder

Er gebeurt heel veel en ook heel goed. Koester dat!
De vraag zal substantieel groeien.
Is die inzet toekomstbestendig?
Druk op de ontvanger groeit maar ook op de ondersteuner
De ontwikkelingen gaan snel, beleid loop achter !
Wel een agenda, maar geen beleid !
Samenwerken en monitoren wordt OVERAL geadviseerd
Gebruik de berg aan beschikbare informatie
Regie op het samen doen !
Inventarisatie van wensen en voornemens is nog geen resultaat !
Integraal werken. Zeggen wat je gaat doen en DOEN wat je zegt !
Balans in de samenwerking tussen gemeenten en organisaties !
Naast afstemming op de inhoud (vakmanschap) is regie op het proces nodig !

Conclusies werkgroep Woonwensen en aandachtpunten voor de discussie

Forse toename 75-jarigen 2020-2025; urgentiegevoel & actie NU middellange termijn.
Data en rapporten beschikbaar, geen overzicht > integrale ‘foto’ en strategische agenda nodig.
Samenwerking en sturing, uitvoering (doen).
Witte vlekken >aanvullend onderzoek gewenst naar woon (verander)wensen vanuit perspectief ouderen.
Voorwaarden aan beleid Wonen-Leven-Zorgen (omgevingsvisie).
Senioren(organisaties) gesprekspartner, eigen regie.

Gesprek met de aanwezigen in de zaal

Werk

De aandacht voor werk wordt gemist (65+ en werk). Echter: vrijwilligerswerk is ook werk.

Wonen en bouwplannen

Op de vraag of er voldoende bouwplannen zijn voor senioren, is het antwoord (wethouder Van de Wiel) dat er niet voldoende gebouwd wordt voor senioren. Ouderen zijn moeilijke consumenten. In de woonvisie is één van vier kernpunten het bouwen van bijzondere woonconcepten voor senioren. Op bepaalde momenten – als zo’n woonconcept realiseerbaar was- bleek hier echter weinig tot geen belangstelling voor bij senioren zelf. Dit kan te maken hebben met de prijs of met locatie of omgeving. Onder verwijzing naar de in 2016 door Ouderen in Regie georganiseerde ‘fietstocht naar kansrijke locaties’ voor bouwen vanuit Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO), geeft Ad van den Brand aan dat hier wel belangstelling voor is. Daarbij gaat het niet alleen om woningen, maar ook om infrastructuur en voorzieningen waar senioren behoefte aan hebben (winkels, ontmoeting, zorg).

Onlangs heeft het Ministerie van VWS de Stimuleringsregeling voor woonzorgarrangementen uitgebracht die vanaf 1 april 2019 van kracht is. Deze regeling is met name bedoeld om nieuwe kleinschalige en geclusterde woonzorgarrangementen met levensloopbestendige en gemakkelijk aanpasbare woningen voor mensen met een laag en midden inkomen te realiseren. Er wordt subsidie verstrekt voor een haalbaarheidsonderzoek en de kosten voor projectbegeleiding en in een latere fase subsidie voor kredietovereenkomsten. Doel van de regeling is de ontwikkeling en totstandkoming van woonzorgarrangementen waarbij een latere zorgvraag kan worden verminderd of uitgesteld. Voorwaarden zijn dat de gemeente grond ter beschikking stelt of verklaart hiernaar op zoek te gaan en dat toekomstige bewoners zich committeren aan een ‘sociaal contract’: de afspraak naar elkaar om te kijken (goed nabuurschap). In de eerste periode kunnen er 90 subsidieaanvragen worden gehonoreerd. Dit kan een kans zijn voor de gemeente Boxtel.

Wethouder van de Wiel geeft aan dat de gemeente echter geen eigen grond heeft.

Overigens zou het een goed uitgangspunt zijn in elk nieuwbouwplan ruimte te laten voor een project vanuit Collectief Particulier Opdrachtgeverschap voor senioren.

Gevraagd naar de opmerking in het boek van Henk Geene, dat de wethouder sociaal domein en de wethouder ruimtelijke ordening niet goed samenwerken, reageert wethouder Van den Broek dat het tegendeel waar is (integraal college). De beide wethouders: voor sociaal domein en voor ruimtelijke ordening zijn ook hier aanwezig. De problematiek van senioren is bekend. In de Kadernota staan veel zaken, niet alleen voor senioren.

Op de vraag of het zou kunnen helpen als Ouderen in Regie voorwaarden formuleert bij bouwplannen en protesteert als daar niet aan wordt voldaan, is het antwoord van de wethouder dat protest tot gevolg kan hebben dat procedures lang duren. Beter is de dialoog te zoeken. Ontwikkelaars hebben behoefte aan een visie. De zaal is van mening dat de gemeente in deze de verantwoordelijkheid heeft en meer regie neemt. De verantwoording hoort bij de gemeente en kan niet worden overgelaten aan ontwikkelaars! Het is belangrijke om in Boxtel het gesprek met projectontwikkelaars samen aan te gaan.

Uit de praktijk van Woonstichting Sint-Joseph blijkt dat senioren slechts willen verhuizen als het om een aantrekkelijke omgeving gaat: een omgeving waar iets gebeurt en iets te zien is en in de combinatie met voorzieningen (winkels, vervoersmogelijkheden) .

Verschillende deelnemers wijzen op het belang doorstroommogelijkheden te creëren zodat starterswoningen vrij komen. Ook wordt gewezen op de mogelijkheid om leegstaande (winkel)panden door te verhuren aan potentiële bewoners.

Ook de vertegenwoordiger van het Zorgkantoor vindt het van belang dat mensen thuis kunnen blijven wonen.

Om in kaart te brengen wat ouderen willen, dient het woonwensenonderzoek op meer specifieke items te worden uitgevoerd en niet allen vanuit de vraag ‘wilt u binnen afzienbare termijn verhuizen’. Als er geen alternatieven beschikbaar zijn, zal hier vaak een ontkennend antwoord op komen.

Ten slotte geeft Diny Stolvoort aan dat er op het gebied van oriëntatiepunten en openbare ruimte (rolstoelvriendelijke paden; toegankelijkheid) het nodig is verwezenlijkt in Boxtel.

Afsluiting en stand van zaken Coöperatie Ouderen in Regie

Namens de Coöperatie Ouderen in Regie dankt Chris D’havé de aanwezigen voor hun deelname en medewerking en de (tijdelijke) Werkgroep Woonwensen voor de voorbereiding van deze bijeenkomst en de presentaties. Hiermee is een begin gemaakt met het eerste punt van het werkprogramma van de Coöperatie, nl. het in beeld brengen van de woonwensen van senioren.

De Stichting Ouderen in Regie heeft ervoor gekozen een Coöperatie op te richten om meer massa te kunnen maken. Doel is het ondersteunen van zelfredzaamheid en behoud van eigen regie in keuzes voor wonen, welzijn en zorg. Daarbij wordt samengewerkt met organisaties in het sociaal domein. Vanuit de Coöperatie vindt doorverwijzing plaats.

Klik hier voor het verslag van de bijeenkomst van 24 januari 2019.